Alzheimer veya demans olan kişinin yaşamında kafa karışıklığı, ajitasyon, depresyon veya davranışlarında ani ve açıklanamayan bir değişiklik varsa, bunun nedeni idrar yolu enfeksiyonu olabilir. İdrar yolu enfeksiyonu genellikle idrar yoluna giren bakterilerden kaynaklanır. Kişi neler hissettiğini doğru olarak ifade edemeyebilir. Bu nedenle demans hastalarına bakanların idrar yolu enfeksiyonları hakkında bilgi sahibi olmaları, bulgular oluştuğunda bunları fark etmeleri ve doğru tedaviyi almaları için tam zamanında tıbbi yardım istemeleri hasta için çok faydalı olacaktır. Herhangi bir enfeksiyonun demansın ilerlemesini hızlandırabileceğini her zaman akılda bulunması gerekir.
Bakteriler, idrar yollarında yukarı doğru hareket ederek önce mesaneyi (sistit olarak bilinir) ve daha yukarı çıkarlarsa böbrekleri (piyelonefrit veya nefrit ) etkileyebilir.
İdrar yolu enfeksiyonlarından genellikle kadınlar, erkeklerden daha çok etkilenir. Kadınların yaklaşık yarısı, yaşamları boyunca en az bir kere idrar yolu enfeksiyonu nedeniyle tedaviye ihtiyaç duyarlar. Doğru antibiyotiklerle tedavi edilirse, idrar yolu enfeksiyonu başka bir soruna neden olmaz ve kısa sürede geçer. Tedavi edilmeyen vakalarda oluşabilen komplikasyonları ölümcül olabilen kalıcı böbrek hasarı ve kan zehirlenmesine kadar giden ciddi sorunlara yol açabilir.
İdrar normalde bakteri içermez, yani tamamen sterildir. Yaşlı insanlarda, gençlere göre daha sık idrar yolu enfeksiyonlarına rastlanır.
Bir kateterin (idrar torbasına boşaltan mesaneye yerleştirilmiş bir tüp, idrar yolu sondası) kullanılması, neredeyse her zaman idrarda bakterilerin bulunmasına yol açabilir.
Demans ilerledikçe, kişisel hijyen sağlamak daha zor olabilir ( düzenli yıkama, kıyafet değiştirmede ki problemler nedeniyle). Bu durum idrar yolu enfeksiyonlarının oluşma riskini arttıran en önemli nedenlerden birisidir.
İdrar yolunun yapısındaki anormal değişiklikler,enfeksiyona katkıda bulunabilecek mesane boşalma sorunlarına yol açabilir. Bunlar, erkeklerde genişlemiş bir prostat veya kadınlarda bir mesaneyi tutan bağların zayıflaması nedeniyle mesanenin aşağıya inmesinin etkileri vardır.
Bağışıklık sistemi zayıf olan bireyler, örneğin diyabet hastaları veya kemoterapi ile kanser tedavisi gören hastalar, idrar yolu enfeksiyonu geçirme riski daha yüksektir.
Üriner kateterler idrar yolu enfeksiyonlarının önemli bir nedenidir ve mümkün olduğunda kaçınılmalıdır. İdrar yolu enfeksiyonları, Birleşik Krallık’taki en yaygın hastane kaynaklı enfeksiyondur. Hastane kaynaklı tüm enfeksiyonların dörtte birini oluşturuyorlar ve bunların çoğu kateterlerle (sonda) ile ilişkilidir.
İdrar yolu enfeksiyonu belirtileri
Sürekli kasık bölgesinde ağrı veya idrar geçerken oluşan ağrı ve yanma.
Sık sık idrara çıkma ihtiyacı.
İdrarın tam olarak boşalamadığının hissedilmesi.
Bulanık , kanlı veya kötü kokan idrar.
Bazı durumlarda karın veya bel bölgesinde ağrı.
Mide bulantısı ve kusma.
İdrar tutamama, idrar kaçırma.
Hafif ateş (37–38 C )ile başlayan idrar yolu enfeksiyonu, enfeksiyonun tedavi edilmediği ileri safhalarda 40 derece ve üstüne çıkabilir. Ateş bazen titreme ile artabilir.
Alzheimer ve demans hastalarında görülen huzursuzluk, akıl karışıklığı ve ileri safhalarda deliryum.
İdrar yolu enfeksiyonundan şüpheleniliyorsa sterilite kurallarına uyarak idrar örneği alınmalı ve hangi bakterilerin mevcut olduğunu tespit etmek için bir laboratuara gönderilmeli ve idrar kültürü yapılarak enfeksiyon nedeni bakterinin cinsi ve tedavide hangi antibiyotiğin iyi geleceği belirlenmelidir.
Erkeklerde bu durumun incelenmesi , bir ürolog tarafından daha fazla araştırma gerektirebilir. Buna kan testleri, böbreklerin ve mesanenin ultrason taraması, prostat bezinin değerlendirilmesinde yapılan rektal muayene veya bir kamera ile alt idrar yolunun içine bakmak ( sistoskopi )dahildir. Bazı durumlarda altta yatan neden, prostat hastalığı veya mesanenin tamamen boşalmasını önleyen mesane taşı veya tümör gibi diğer ürolojik durumlar olabilir.
Mesanede kalan idrar sondaları, idrar yolu enfeksiyonlarının temel bir nedenidir ve mümkün olan her yerde kaçınılmalıdır. En dikkatli hijyene rağmen, kalıcı bir kateter kullanan kişilerin bir noktada idrarda bakteri geliştirme olasılığı çok yüksektir.
İdrarı günde bir veya birkaç kez boşaltmak için kullanılan ve hastanın idrarını aldıktan sonra çıkartılan sonda ile yapılan aralıklı kateterizasyon, daha az enfeksiyon riski taşır. Bununla birlikte, tekrarlanan kateterizasyonun, bunamanın bilincinde olmayan veya işlemi anlamada zorluk çeken insanlar için son derece rahatsız edici olması muhtemeldir. Bu nedenle mümkün olduğunca kaçınılmalıdır.
Demans hastaları tuvaleti kullanmakta zorluk çekebilir. Kazalar olarak adlandırdığımız idrar kaçırma (inkontinans) veya tutamama önemli bir sorun olup, kişi ve etrafındakiler için zor ve üzücü bir durumdur. Ancak inkontinans, demansın kaçınılmaz bir sonucu değildir ve hastaya mutlaka destek gereklidir. Bu birçok insan için hassas bir konu olabilir ancak hasta kişi ile bu sorun hakkında konuşmanın problemin üstesinden gelmeye yardımcı olacağı bilinmelidir.
Alzheimer ve demans hastalarında idrar enfeksiyonlarının azaltılması
Yetişkinler günde altı ila sekiz bardak sıvı içmelidir. Demanslı bir kişiyi su içmeye teşvik edin. Parlak renkli bir cam veya fincan kullanmak bu konuda yardımcı olabilir. Akılda bulunması gereken bir husus hastanızın susuz kalması idrar enfeksiyonunun artmasına neden olacağıdır.
Daha az hareketli ve dehidrasyon (vücudun susuz kalması) riski olan insanlar için sıvı alımını izleyin. Yeterince sıvı içmiyorsa ve / veya yutmakta zorluk çekiyorsa, bir konuşma ve dil terapisti tarafından bir değerlendirme isteyiniz. Dehidrasyon, kişinin daha koyu, daha konsantre idrar çıkarmasına neden olabilir ve bu da idrara çıkma sırasında ağrı yapabilir.
Mesanede idrarı n çok uzun süre tutulması zararlıdır. Demans hastalarından düzenli olarak tuvaleti kullanmalarını isteyin.
Tuvaletin bulunduğu yerin temiz olduğundan emin olun.
İdrarın rengini kontrol edin. Açık sarı renkte olması en iyisidir. Bazı ilaçlar, gıdalar ve vitaminler idrarın rengini değiştirebilir. Bunu daima aklınızda bulundurun. Bunlar haricinde görülen koyu renk alınan sıvı miktarının azlığını gösteren bir bulgudur.
Tuvaletin kapısına orasının tuvalet olduğunu gösteren bir resim veya işaret koyun.
Tuvalet oturağının rengini değiştirin. Siyah veya kırmızı bir renk hastanın burayı görmesini kolaylaştırır.
Hastanızın kabız olmamasına dikkat edin. Bu durum mesanenin uygun şekilde boşalmasını önleyebilir ve bu da idrar yollarında bir enfeksiyona neden olabilir. Lifli yiyecekler yemek, bol miktarda sıvı içmek ve egzersiz yapmak kabızlığın önlenmesine yardımcı olabilir.
İyi hijyen sağlayın. Genital bölgesini en az günde bir kez, parfümsüz sabun kullanarak yıkayın ve talk pudrası kullanmayın.
Kadınlar tuvaleti kullandıktan sonra ‘önden arkaya’ silmelidir.
Banyoda kolayca erişilebilir ıslak mendillerin bulunması iyi hijyen sağlamaya yardımcı olabilir.
Aynı zamanda dezenfeksiyon özelliği olan sabunlar kullanın.
Bir idrar sondası kullanıldığında, iyi enfeksiyon önleme önlemlerini izleyin. Bu konuda doktorunuzdan görüş alın.
Alzheimer hastalarında idrar tutamama nedenleri
İdrar kaçırma dürtüsü. Buna genellikle “aşırı aktif mesane” denir. Mesane etrafındaki kaslar yanlış zamanda sıkıldığında meydana gelir. Bu, birisine idrar yapmak için ani bir dürtü sağlar ve her zaman zamanında tuvalete yetişemiyebilir. Alzheimer hastalığı olan kişilerde idrar kaçırmanın (inkontinansın) en yaygın nedenidir, çünkü beyindeki değişiklikler, yavaş yavaş idrar yapma yeteneğini ortadan kaldırır.
Alzheimer’lı birçok kişi tuvalete gitmekte zorlanır. Mesane kontrolü kaybının olması da olağandışı değildir. Erken Alzheimer hastalığı olan insanlar, idrar yapmak için oturup kıyafetlerini çıkarmayı unutabilirler. Ayrıca Alzheimer hastalığı olan bir erkeğin gece uyanması ve bir çöp sepetine ya da bir bitkinin içerisine idrarını yapması olağandışı değildir.
Fonksiyonel inkontinans: Bu, birinin tuvalete gidemediği zamandır, çünkü yeterince hızlı hareket edemezler veya idrar yapma zorunda olduklarını farkında olmayabilirler. Genellikle depresyonda olan, Alzheimer hastalığı olanlarda görülür.
Gerilme inkontinansı:. Kişinin öksürme, gülme, hapşırma veya bunlar gibi aktif bir hareket yaptığında az miktarda idrar sızıntısı olduğu zamandır. Çocuk doğurmuş kadınlarda daha sık görülür. Doğum, mesanenin etrafındaki kasları gerebilir ve zayıflatabilir.
Hastanıza evinizde bakıyorsanız şunlara dikkat edin
Yapabileceğiniz en kolay şeylerden biri, idrar kaçırmanın ne zaman gerçekleştiğinin kaydını tutmaktır. Buna inkontinans günlüğü denir. Doktorun bu durumun ne zamanlar ve neden olduğunu anlamasını sağlayıp tedavi planı yapmasına yardımcı olur.
Islaklık hastanın cildini tahriş edebildiğinden, sevdiklerinizin cildini kuru tutmak da önemlidir.Bunu düzenli olarak kontrol edin (en az 2 saatte bir). Derileri tahriş olmuş veya hasar görmüşse cildinin korunmasına yardımcı olan ürünleri kullanın.
Her kazadan sonra alanı sabun ve suyla yıkayın ve kurutun. Yetişkin ıslak mendilleri temizlemeyi kolaylaştırır. Tek kullanımlık eldivenler giyin ve ellerinizi önce ve sonra yıkayın.
En iyi sonucu görmek için farklı emici pedleri ve külotları deneyin. Sadece erkekler veya kadınlar için yapılmış olanların daha rahat ve daha iyi olmaları muhtemeldir. Çarşafları korumak ve yatak değişikliklerini azaltmak için tek kullanımlık pedler kullanılabilir. Lastik pazen bebek bezleri de kullanabilirsiniz.
Sevdiğin birinin aniden tuvalete gitme dürtüsü olabilir, bu yüzden banyoya kolayca ulaşabildiklerinden emin olun. İçeride kimse yokken banyo kapısını açık tutun, engellerin yolunu temizleyin ve kilim varsa bunların kaymaz olduğuna emin olun ve ışıkları her zaman yanık bırakın. Tuvalete giden yolda lüzumsuz eşyaları ortadan kaldırın.
Banyoyu kullandıklarında çıkarmaları kolay kıyafetler giymelerine yardımcı olur. Düğmeler ve fermuarlar yerine elastik bel bantları kullanın. Yükseltilmiş bir klozet kapağı takın.
Alzheimer hastalığının orta veya geç evrelerinde olan insanlar bazen size tuvaleti kullanmakla ilgisi olmayan “tetik kelimeleri” ile gitmeleri gerektiğini söyleyecektir. Ayrıca huzursuzluk veya endişe belirtileri gösterebilirler. Gitmeleri gereken işaretleri öğrenmek için bir kaza yapmadan hemen önce nasıl davrandıklarına dikkat edin.
Bu belirtileri öğrendikten sonra, sevdiklerinize dikkat edin. Onlara idrar yapmaları gerekip gerekmediğini bildirmelerini hatırlatın. O zaman banyoyu belirlenmiş bir programda kullanmalarına yardımcı olun. Bu, inkontinans günlüklerine veya her iki saatte bir yapılabilir. Kuru kaldıklarında veya tuvalete gittiklerinde onlara olumlu geri bildirim verin.
Sevdiğiniz birinin her zaman banyoda yardımınızı istemeyebileceğini unutmayın. Sabırlı olun ve mümkün olduğunca bağımsız olmalarına yardımcı olun. Onlara bolca zaman verin. Oradan rahatsızlarsa, dışarı çıkın ya da diğer tarafa bakın. Adım adım yol tarifleri verin ve ihtiyaç duymaları halinde onları teşvik edin, ancak rahatsız olmalarını veya çocuk gibi davranmamalarını sağlayın.
Geceleri kaza geçirirlerse, gündüzleri bol miktarda sıvı alabilirler fakat yatmadan üç boyunca sıvı içmemeleri gerekir. Alkol ve kafein, insanların daha fazla idrar yapmaya ihtiyaç duymasına neden olabileceğinden, onları büyük miktarlarda teklif etmeyin ve yatmadan önce onlardan uzak tutun.
Yazı dizimiz devam edecek
Gelecek bölüm: Alzheimerli hastalara asla söylenmeyecekler
www.haberhurriyeti.com / Dr. Cem Aydemir
Yorum yazarak Haber Hürriyeti Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Haber Hürriyeti hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Haber ajansları tarafından servis edilen tüm haberler Haber Hürriyeti editörlerinin hiçbir editöryel müdahalesi olmadan, ajans kanallarından geldiği şekliyle yayınlanmaktadır. Sitemize ajanslar üzerinden aktarılan haberlerin hukuki muhatabı Haber Hürriyeti değil haberi geçen ajanstır.
Şimdi oturum açın, her yorumda isim ve e.posta yazma zahmetinden kurtulun. Oturum açmak için bir hesabınız yoksa, oluşturmak için buraya tıklayın.
Yorum yazarak Haber Hürriyeti Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Haber Hürriyeti hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Haber ajansları tarafından servis edilen tüm haberler Haber Hürriyeti editörlerinin hiçbir editöryel müdahalesi olmadan, ajans kanallarından geldiği şekliyle yayınlanmaktadır. Sitemize ajanslar üzerinden aktarılan haberlerin hukuki muhatabı Haber Hürriyeti değil haberi geçen ajanstır.