KUŞBURNU (RoseCaninaL.)

 
KUŞBURNU(Yabani Gül – RoseCaninaL.)

Adını bilmediğimiz çiçekler topladık

Kanatıp durdu parmaklarımızı kızılcık, kuşburnu, böğürtlen dikenleri…..

Çobanlarla dolaştık bütün yaz

Ama yine de kentteydi aklımız

Işıldarken yıldızlar oradaki dostlarımız gibi

                                               Ahmet Telli, “Öyle bir yaz”

***

Roseceae familyasına ait olan Kuşburnu,yabani gülü bitkisinin meyvesidir. İlkbahar yaz başı çiçeklerin tozlaşmasıyla başlayan meyve yolculuğu sonbahar başlarında olgunlaşma evresiyle neticelenir.Sonbaharda bu büyülü bitkinin dalları turuncudan kırmızıya, mordan siyahımsıya kuşburnu meyvaları ile süslenir.

1. Genel Bilgi
Anavatanı Batı Asya, Anadolu, Kuzey ve Orta Avrupadır. Doğal yayılış gösteren çalı formundaki Kuşburnu’nun dünyada 200’den fazla ülkemizde ise 25 taksonu vardır. Halk dilinde yabangülü, şilan, deligül,itgülü, gülelması gibi daha nice adları vardır.

Ülkemizde gastronomi açısından en  yaygın kullanımı çay ve marmelat şeklinde olan Kuşburnu’nun dünyada kullanımımeyvesuyu, şarabı, turtaları,ekmeği, gibi şekillerde de  tüketimi yaygındır. Slovenya’nın “Cockta”sı, Macar meyve brandi“Palinka”sı, İsveç’in kuşburnu çorbası “Nyponsoppa”sı meşhur kullanımlarının başta akla gelenlerdir.

2. Yapısı ve Etken madde İçeriği

Halk hekimliğinde kuşburnu drog olarak en çok kullanılan bitkilerdendir. Bütün kuşburnuya sahte meyve denir, çünki esas botanik meyvekabuk ve etli kısmın içinde kalan tohumzarı ve tohum acenlerdir. Dış kabuk ve kırmızı etli kısım botanik meyveye dahil olmayıp Hypanthium olarak geçer.

C vitamini (L-askorbik asit), A,B, E, K vitaminlerinin yanısıra potasyum, fosfor, demir, çinko, karatenoidlerden beta karoten,lutein, zeaksantin, likopen, polifenol, terpen ve flavonidler içermektedir.Yetişkin bir insanın günlük C vitamini ihtiyacının tamamını, ve diğer vitamin aminoasit ve element ihtiyacının da önemli bir bölümünü karşılayabilecek zenginliktedir. Kuru droglar için 100 gramda yaklaşık 1700-2000 mg’yeulaşan L- askorbik asit içermektedir. İçerik oranları bitkinin yetiştiği topoğrafya özelliklerine ( bölge, toprak, sıcaklık, yağış, nem gibi) değişebilmektedir. Hatta aynı araziden alınan ürünlerin etken madde oranları yıllara göre de farklılık gösterebilmektedir.

           3. Endikasyon ve Etki Mekanizmaları
Antioksidan içeriği ile antikanser tedavisinde,böbrek ve mesane taşı rahatsızlıklarında, bağışıklık sistemi koruyucusu olarak,soğuk algınlıklarında,baş ağrısı ve diğer ağrı kesici özelliği ile, antienflamatuarözelliği ile osteoartrit, romatoidartrit, demir içeriği ile kansızlık, L-askorbikasit muhteviyatı ile hücre yenileyici ve yara tedavi edici, pıhtılaşma kontrolünü sağladığından diş eti kanamalarını tedavi edicidir. Kuşburnutohumu yağı içerdiği flavonidlersebebiyle cildi güneş ve yanıklardan korur. Ayrıca mükemmel bir cilt yenileyici ve yaşlanma karşıtı dermatoloji akanı olarak yaygın kullanımları mevcuttur.

         4. Uyarılar ve talimatlar
Ancak her ilaç ve drog gibi Kuşburnu da belirli ilaçlarla beraber kullanıldığında veya gereğinden fazla kullanıldığında orta ve ciddi sınıflandırılabilen orta ve uzun süreli endikasyonlara sahiptir. Bu sebeple bir hekim tavsiyesi ile takviye olarak kullanılması yerinde olacaktır.

Sağlıklı günler.

Kaynakça:

“Jones Anore,1983 NauriatNiginaqtuatPlantsThatWeEat,, Kotzebue, Alaska

“Tamara Eatcott, 2017 FoodForYourFaceandOrganicskincare

“Jacoby FC, Fwokes, 1944 Kuşburnu ve diğer meyvelerdeKaroten ve Likopen. Biochem J.38

“Mehmet Öz, Cemalettin Baltacı, İlhan Deniz, 2018 Gümüşhane Yöresi Kuşburnu (RoseCanina L.) ve Siyah Kuşburnu (RosaPimpinellfolia L.) meyvelerinde L-askorbik asit ve şeker anazili

“John P. Cunha, Do,FacoEP, RxListMedicalandPharmacyArticles

Bağlan AKÜNAL ÖZCAN

BİFAD Üyesi ( Mühendis)