Nereye varacak bu işin sonu bilemiyorum, iş yerlerine yabancı isimler konduğu yetmezmiş gibi, kullandığımız kelimelerin ne anlamına geldiğini de bilmiyoruz…
TDK var, bir de TDH.
Biri, Türk Dil Kurumu.
Türkçemizin esas sorumlusu.
Bilmediğin kelime mi var, tıkla doğrusunu öğren.
* * *
Diğeri de Türkçe’nin Diriliş Hareketi.
Gönüllü akım, sosyal etkinlik.
Feys’te kanki ol, düzelt dilini.
Doğru konuş, yerinde konuş, anlaşıl, sallama öyle.
* * *
Bazıları araştrıp buldum, bazılarını da TDH’den öğrendiklerim.
Buyrun öğrenin, öğretin, öğrenelim.
* * *
Önce şunu yazayım, mesela, örneğin.
Hemen eleştirmeyin bu hatayı bilerek yaptım.
Mesela, örneğin yan yana kullanılmaz ikisi de aynı şey zaten.
Çok kullanan var, politikacılar, spikerler bile dikkat etmiyor.
* * *
Çiçek Hospital Hastanesi, bu ne demek, kocaman panosu bile var.
Türkçesi, Çiçek Hastane Hastanesi, buyur burdan yak.
* * *
‘Haydan gelen huya gider”.
Hay bir yer adı, Huy da başka yerin adı değil.
Hay başlangıç yeri, Huy da bitiş yeri hiç değil.
Yön tabelası, otobüs istikameti de değil.
Gelen de yok, giden de.
Gelen olmadığı için giden de olamaz.
‘Avantadan, beleşten gelen, kazanılan, huya, karaktere, davranışa yani boşa gider’ anlamı ise hiç değil, tamamen uydurma.
Buradaki Hay, Arapça’dan gelen bir kelime.
El-Hayy, sürekli diri olandır tam karşılığı, ilahilerde sık geçer.
Huy denilen de Hu, u’nın üstünde şapka var, şapkayı da kaldırdılar.
Hu da, Allah anlamındaki Hu.
Kısaca cümlenin doğrusu, ‘Allah’tan gelen Allah’a gider’.
Ortası yok yani, ‘Topraktan geldik toprağa gideceğiz’in değişik bir çeşidi.
* * *
“Aslan yattığı yerden belli olur.”
Aklımız fikrimiz belden aşağı olduğu gibi, bildiğiniz yatak ve yatmak değil konu.
“Bir kişinin oturduğu yerin durumu, onun kişiliğini belli eder” olarak açıklıyor TDK.
Aslanın yatağı mı var, döşeği mi.
O ormanlar kralı ayrıca.
Eline süpürge alıp yattığı yeri temizleyen aslan gördünüz mü peki.
“Bir aslanın aslan olduğunu belli etmesi için ayağa kalkıp kükremesine gerek yok yattığı yerde bile o aslandır.” daha doğru anlam içerir.
* * *
Diğer sözleri de kısaca özetlersek.
* * *
“Güzele bakmak sevaptır” değil.
“Güzel bakmak sevaptır” doğrusu.
* * *
Güzele güzel niye bakmak sevap olsun, resmen sapıklık, taciz.
Çirkinin bakılmaya hakkı yok mu, o zaman.
Ayrıca çirkin kadın yoktur, bakımsız, sümsük, pısırık, pasaklı kadın vardır.
* * *
“Azimle sıçan duvarı deler” değil.
“Azimli sıçan duvarı deler” doğrusu.
* * *
İlk cümledeki sıçan kelimesinin, kaka yapma, feçes atma, defekasyon, gaita salma anlamı yok.
Azimle yaparsan ki gerek yok, onun adı kabızlıktır, bir gastrocuya git derim.
Ayrıca sert yapsan ne olur, anca basur olursun yoksa klozeti mi kıracaksın yok artık.
İkinci cümledeki sıçan bildiğiniz farenin akrabası.
İşte o fare, sıçan azimli olursa duvarı deler.
Tırnaklarıyla oya oya duvardan delik açar, isterse, arzularsa.
* * *
“Göz var nizam var” değil.
“Göz var izan var.” doğrusu.
* * *
İzan, anlayış, anlama yeteneği demek.
Nizam ise, düzen, kural.
* * *
“Eşek hoşaftan ne anlar” değil.
“Eşek hoş laftan ne anlar” doğrusu.
* * *
Eşek dediğin bir hayvan ne bilsin, hoşafı, kompostoyu.
Hoşaf değil, hoş laf.
Hoş sözden anlamaz zaten.
‘Eşekciğim canım benim öptüm seni hadi inadı bırak yürü’, dediğin de gider mi.
Belki hoşuna gider, lafın içeriğini anlamaz ki.
* * *
“Aptal’a malum olurmuş” değil.
Doğrusu “Abdal’a malum olurmuş”.
Aptal bildiğin salak, alık, avanak.
Nerden bilsin.
Bilse bise ermiş, derviş bilir.
Abdal, derviş.
* * *
“Kısa kes Aydın havası olsun” değil.
‘Kısa kes Aydın abası olsun” doğru karşılığı.
Aba bir giysidir, Aydın efesinin abası, kısa ve dizleride açıktadır.
* * *
“Su uyur düşman uyumaz” değil.
Sü uyur düşman uyumaz” biçimindedir.
Su içilen sıvı.
Sü ise askerdir.
* * *
“Saatler olsun” değil,
“Sıhhatler olsun” dur.
Banyo yaptın, 10 saat sonra kirlenirsin inşaallah, değil.
Sıhhat eşittir, sağlık.
* * *
“Su küçüğün söz büyüğün” değil.
Sus küçüğün söz büyüğün”dür.
* * *
“Elinin körü” değil.
Ölünün kûru”.
Kûr: mezar, gömüt.
* * *
“Sıfırı tüketmek” değil.
Zafiri tüketmek” biçimindedir.
Zafir, soluk.
* * *
Eni konu” değil.
Önü sonu” doğrusu.
* * *
Mağaza, lokanta, restorant isimleri yabancı isim.
Sattıkları, içtiğiniz, yediğiniz yabancı isim.
Bari kelimeleri doğru ve yerinde kullanalım.
Yabancı kalmayalım.
Afiyet olsun.
www.haberhurriyeti.com / Metin AYDINOĞLU
#gallery-1 {margin: auto;}#gallery-1 .gallery-item {float: left;margin-top: 10px;text-align: center;width: 33%;}#gallery-1 img {border: 2px solid #cfcfcf;}#gallery-1 .gallery-caption {margin-left: 0;}/* see gallery_shortcode() in wp-includes/media.php */