Ceyhun Ergüven / Ajans Bizim / Almanya / Berlin
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Almanya Başbakanı Olaf Scholz ile dün düzenlenen ortak basın toplantısında yaptığı açıklamalar Almanya’da geniş yankı bulurken, Alman hükümet yetkililerine göre, iki liderin görüşmesinde beş konuda ortak yaklaşım ve hedefler belirlendi.
Erdoğan’ın yaklaşık sekiz saat süren Berlin ziyareti sırasında yaptığı açıklamalar, Scholz ile ortak basın toplantısında kendisine soru yönelten gazeteciye, “ bir basın mensubu olarak bizi tehdit etmeyin” diyerek yanıt vermesi, Alman basınının dikkatini çekti.
BBC’nin haberine göre, bazı yorumlarda, Erdoğan’ın İsrail’e yönelik sert eleştirilerine rağmen, bu kez “terör devleti” ve “soykırım” gibi tanımları kullanmaması dikkat çekici bulundu.
Scholz ile ortak basın toplantısında Erdoğan’ın Hamas’ı “ kurtuluş örgütü” olarak nitelendirmekten kaçındığına da işaret edildi.
Alman medyasında ziyaret sonrasında yayımlanan yorumlarda, Başbakan Scholz’a sert eleştiriler de yöneltildi.
Die Zeit gazetesinde yayımlanan yorumda, Scholz Erdoğan’a, İsrail karşıtı tezlerini yayması için imkân sağlamakla suçlandı.
“Utanç veren bir ziyaret” başlığını taşıyan yorumda, Scholz’un yakın danışmanlarının yoğun itirazlarına rağmen Erdoğan ile ortak basın toplantısına onay verdiği belirtildi.
Gazete, bu yolla Erdoğan’a Hamas hakkındaki tezlerini gerekçelendirerek yaymasına, hatta kendisine soru yönelten bir gazeteciye “fırça kaymasına” bile fırsat verildiğini yazdı.
Yorumda, “Otokratlarla karşı da diplomatik olunmalı ama korkak olunmamalı” görüşü yer aldı.
“Scholz havuç sopa oyunu oynadı”
Bild gazetesinde yer alan analizde ise Scholz’un Erdoğan ile havuç ve sopa oyunu oynadığı belirtildi.
Erdoğan’ın basın toplantısındaki konuşmasının mercek altına alındığı yazıda, "Türkiye Cumhurbaşkanının Berlin’deki açıklamalarında zikzaklar çizdiği" savunuldu.
Erdoğan’ın kendisine yöneltilen soruya rağmen bu kez İsrail’i hedef alan “nefret tiradını” dile getirmekten kaçındığı belirtildi.
“Erdoğan dikkatleri üzerine çekmek, Avrupa'da, NATO'da ve dünyada önemli bir rol oynamak için boğuşuyor” değerlendirmesine yer verilen analizde, şunlar kaydedildi:
“Scholz ise havuç ve sopa oyununu oynuyor. Öncelikle İsrail'in Hamas teröristleri tarafından saldırıya uğradığını ve bu nedenle ‘kendini savunmak’ için her türlü hakka sahip olduğunu açıkça vurguladı. Ama daha sonra Erdoğan’a Ukrayna tahıl anlaşmasındaki arabuluculuğu için de teşekkür etti. Temasları kolaylaştırmak amacıyla Türkler için vize kolaylığı hakkında kendisiyle konuşacağını söyledi. Aynı şey ticaret ve ekonomi için de geçerli.”
“Erdoğan riski göze alamadı”
Stern ise “Bir skandalın eşiğindeki 30 dakika: Şansölyenin performansı ustacaydı” başlıklı yorumunda, "Türk Cumhurbaşkanı azarladı ve kışkırttı, ancak Şansölye soğukkanlılığını korumayı başardı” ifadelerine yer verdi.
“Recep Tayyip Erdoğan neredeyse her cümlesine bir doz provokasyon karıştırdı, ancak Olaf Scholz'un itiraz etmesine neden olacak kadar ileri gitmedi” değerlendirmesinin yapıldığı yazıda, Erdoğan’ın Türk-Alman ilişkilerinin daha da kötüleşme riskini göze alamadığı aktarıldı.
Yaklaşık yarım saat süren basın toplantısının her saniyesinin gergin geçtiğine işaret edilen yorumda, “Bu yarım saatin sonunda Erdoğan’ın sorusu nedeniyle bir Alman gazeteciye hakaret etmesi, sinirlerinin Şansölyeninkinden daha fazla yıprandığını açıkça ortaya koydu. Hareketsiz yüz ifadesiyle öyle durdu. Bu duruşunun, soğukkanlılığının ifadesi olduğunu söylemek mümkün” ifadeleri yer aldı.
“Erdoğan Hamas rehineleri için ağırlığını koyabilir”
Rhein Zeitung gazetesinde, “Can sıkıcı insanlarla konuşmak siyasetin bir parçası” görüşüne vurgu yapılan yorumda, Türkiye ile Almanya arasındaki yoğun ekonomik ve insanî ilişkilere dikkat çekildi, Scholz’un Erdoğan ile görüşmekten kaçınmasının söz konusu olamayacağı savunuldu.
Gazeteye konuşan Alman diplomatlara göre, “Erdoğan'ın kabadayılığına rağmen, Türk hükümeti ile hâlâ işleyen güvenilir bağlar bulunuyor” ve Türkiye’nin AB ile yakınlaşmayı istediği görülüyor.
Erdoğan'ın Almanya ile ekonomik ilişkileri tehlikeye atmak istemediğine işaret edilirken, Alman hükümeti açısından da Hamas’ın elindeki rehineleri kurtarmanın hâlâ en büyük önceliklerden biri olduğu belirtiliyor.
Gazetenin yorumunda, “Berlin’deki diplomatlar şundan emin: Erdoğan rehinelerin kurtarılması için ağırlığını koyabilir” görüşü aktarıldı.
